Komisja Europejska przedstawiła 1 marca propozycje zmiany przepisów dotyczących prawa jazdy, w tym wprowadzenie cyfrowego prawa jazdy ważnego na terenie całej UE, oraz nowe przepisy ułatwiające egzekwowanie przepisów ruchu drogowego na obszarze międzynarodowym. W zeszłym roku na drogach UE straciło życie ponad 20 000 osób, a większość ofiar stanowili piesi, rowerzyści oraz użytkownicy hulajnóg i motocykli.

Nowe przepisy poprawią bezpieczeństwo wszystkich użytkowników dróg oraz pomogą UE osiągnąć swoją Wizję Zero – brak ofiar śmiertelnych na drogach UE do 2050 roku. Przygotują one kierowców lepiej do korzystania z pojazdów o zerowej emisji oraz do poruszania się po miejskich drogach, obok coraz większej liczby rowerów i dwukołowych pojazdów, w otoczeniu wielu pieszych. Pozwolą również młodym kierowcom zdobyć doświadczenie dzięki systemowi nauki jazdy w towarzystwie – od 17 roku życia młodzi ludzie będą mogli uczyć się prowadzenia pojazdu i uzyskać prawo jazdy. Ci, którzy zdać egzamin w wieku 17 lat, będą mogli samodzielnie prowadzić pojazd od 18 urodzin oraz pracować jako zawodowi kierowcy, gdy tylko konkretna praca na to pozwoli. To pomoże zaradzić obecnemu niedoborowi kierowców.

Zaktualizowane przepisy dotyczące prawa jazdy mają na celu uczynienie dróg bezpieczniejszymi oraz uproszczenie codziennego życia.

Propozycja dotycząca praw jazdy zmienia istniejące prawo UE i czerpie inspirację z najlepszych praktyk już obowiązujących w kilku państwach członkowskich.

Głównym celem nowych przepisów będzie poprawa bezpieczeństwa drogowego, poprzez:

• Okres próbny wynoszący co najmniej dwa lata dla nowych kierowców po zdaniu egzaminu oraz zerowa tolerancja dla jazdy po alkoholu. Jest to istotne, ponieważ nawet jeśli młodzi kierowcy stanowią tylko 8% wszystkich kierowców samochodów, to 2 na 5 śmiertelnych kolizji dotyczy kierowców lub motocyklistów w wieku poniżej 30 lat.
• Pozwolenie młodym osobom na przystąpienie do egzaminu i rozpoczęcie nauki prowadzenia pojazdów oraz ciężarówek od 17 roku życia, aby zdobyć doświadczenie w prowadzeniu pojazdów.
• Dostosowanie szkolenia kierowców i egzaminów w celu lepszego przygotowania kierowców na obecność innych użytkowników ruchu drogowego. Pomoże to poprawić bezpieczeństwo dla pieszych, rowerzystów, a także użytkowników hulajnóg elektrycznych i rowerów elektrycznych, w miarę jak UE przechodzi na bardziej zrównoważoną miejską mobilność.
• Bardziej ukierunkowana ocena zdolności medycznej, uwzględniająca postępy w leczeniu chorób takich jak cukrzyca. Kierowcy będą również zachęcani do aktualizacji swoich umiejętności prowadzenia pojazdów i wiedzy, aby nadążać za postępem technologicznym.

W celu uproszczenia rozpoznawania praw jazdy między państwami członkowskimi, Komisja proponuje wprowadzenie cyfrowego prawa jazdy, jako pierwszego na świecie. Będzie to znacznie łatwiejsze do zastąpienia, odnowienia lub wymiany prawa jazdy, ponieważ wszystkie procedury będą prowadzone online. W tym samym duchu, będzie również łatwiej dla obywateli spoza UE, którzy mają porównywalne standardy bezpieczeństwa drogowego, wymienić swoje prawo jazdy na unijne.

Zaktualizowane przepisy egzaminacyjne będą uwzględniać przejście na pojazdy o zerowej emisji. Na przykład, będą one oceniać wiedzę i umiejętności związane z zaawansowanymi systemami wspomagania jazdy oraz innymi technologiami zautomatyzowanymi. Nowi kierowcy zostaną również nauczani, jak ich styl jazdy wpływa na emisję – na przykład, odpowiedni moment zmiany biegów. Wreszcie, dopuszczalna masa pojazdu kategorii 'B’ zostanie dostosowana dla pojazdów napędzanych alternatywnie, ponieważ pojazdy o zerowej emisji energii z baterii mogą być cięższe.

Skuteczne międzykrajowe egzekwowanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa drogowego

Obecne unijne przepisy dotyczące międzykrajowego egzekwowania przepisów pomogły zapewnić, że sprawcy przestępstw drogowych niezamieszkałych na danym terytorium nie pozostają anonimowi. Niemniej jednak, w 2019 roku około 40% przestępstw popełnionych na granicy państw pozostało bezkarnych, zarówno dlatego, że sprawca nie został zidentyfikowany, jak i dlatego, że opłata nie została wymuszona.

Dzisiejsze propozycje mają na celu zaradzenie temu problemowi, poprzez umożliwienie organom egzekwującym dostępu do krajowych rejestrów praw jazdy. Komisja proponuje również wzmocnienie roli ustalonych krajowych punktów kontaktowych, aby mogły one lepiej współpracować z organami egzekwującymi zaangażowanymi w dochodzenie w sprawach przestępstw. To rozwiąże obecne braki w współpracy między państwami członkowskimi podczas dochodzenia w sprawach przestępstw.

Co więcej, obecne prawo obejmuje niektóre z najczęstszych i najpoważniejszych przestępstw, takich jak przekroczenie prędkości i jazda po alkoholu. Komisja proponuje rozszerzenie zakresu objętych przestępstw drogowych na:

• nieutrzymywanie wystarczającego odstępu od pojazdu z przodu;
• niebezpieczne wyprzedzanie;
• niebezpieczne parkowanie;
• przekraczanie jednej lub większej liczby ciągłych białych linii;
• jazda pod prąd;
• nieprzestrzeganie przepisów dotyczących korzystania z korytarzy awaryjnych;
• używanie przeciążonego pojazdu.

Te dodatki pomogą zmniejszyć bezkarność za takie przestępstwa i poprawią zdolność państw członkowskich do karania sprawców z innych państw członkowskich. Zapewnią również równomierne traktowanie sprawców będących mieszkańcami i niebędących mieszkańcami.

Zaktualizowane przepisy będą gwarantować, że prawa osób oskarżonych o przestępstwa drogowe są przestrzegane. Niebędący mieszkańcami zachowują prawo do skutecznego środka odwoławczego i sprawiedliwego procesu, do domniemania niewinności oraz do obrony. Te prawa będą lepiej gwarantowane przez przepisy zapewniające jednolitą treść i dostarczanie notatek kar, poprzez zapewnienie odbiorcom takich notatek możliwości weryfikacji ich autentyczności oraz poprzez uczynienie wymiany informacji z przypuszczanymi sprawcami standardowym wymogiem.

Dedykowany portal informatyczny umożliwi obywatelom łatwy dostęp do informacji na temat obowiązujących przepisów dotyczących bezpieczeństwa drogowego w każdym państwie członkowskim i z czasem pozwoli im bezpośrednio opłacać wszelkie grzywny.

Przepisy zostaną także zharmonizowane z unijnymi przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych (GDPR and LED).

Wykluczenia kierowców o skutkach na terenie UE: koniec bezkarności za poważne przestępstwa

Aby zapobiec bezkarności wśród sprawców przestępstw drogowych, zostanie wprowadzony nowy system umożliwiający UE-owskie wykluczenie z prowadzenia pojazdów, gdy państwo członkowskie postanowi wykluczyć kierowcę z powodu popełnienia przestępstwa na swoim terytorium.

Utrzymanie odpowiedzialności za przestępstwa drogowe we wszystkich państwach członkowskich jest kluczowe dla bezpieczeństwa drogowego. Niemniej jednak, na mocy obecnych przepisów, gdy poważne przestępstwo skutkuje wykluczeniem z prowadzenia pojazdu, nie może być to egzekwowane na terenie UE, jeśli sprawca popełnił przestępstwo w państwie członkowskim innym niż to, które wydało jego/jej prawo jazdy.

Dzisiejsza propozycja obejmuje poważne przestępstwa drogowe, takie jak przekroczenie prędkości, jazda pod wpływem alkoholu lub narkotyków oraz spowodowanie śmierci lub poważnego uszczerbku na zdrowiu w wyniku popełnienia jakiegokolwiek przestępstwa drogowego.

Następne kroki

Propozycje zostaną teraz rozpatrzone przez Parlament Europejski i Radę w ramach zwykłej procedury ustawodawczej.